پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد: ناریا راشد، ۱۳۹۳
عنایت الهی از نگاه فلاسفه اسلامی و عرفا
موضوع رساله ی حقیر عنایت الهی در نگاه سه فیلسوف و سه عارف نامدار است . این مهم چون به نحوی بیان ارتباط خالق و مخلوق است . از مسائل پیچیده ی حکمت الهی است ،چون خالقی مجرد ،نامحدود و منزه از ماده برای مخلوقی مادی و محدود قابل شناخت نیست و تنها راه برای پیدا کردن شناختی اجمالی از ذات حق ،توسل به معرفتِ صفات حق تعالی است و از آن جمله است صفت علم ،که تبیین آن هم از جهت نوع علم و کیفیت و چگونگی آن که در ذات حق تعالی از جمله مسائلی است که همه متفکران به پیچیدگی آن اذعان دارند ،شاید بطور رسمی ابن سینا در فلسفه ی خویش به تعریف و توضیح عنایت الهی که به معنی احاطه و شمول علم باری تعالی بر همه موجودات استپرداخته باشد ولی در گذر از مشاء به اشراق می بینیم که شیخ اشراق به انکار عنایت مورد نظر او می پردازد و تعریفی جدید ارائه می دهد .
صدرالمتالهین، با بینشی ژرف سعی در اجماع نظرات دو فیلسوف بزرگ داشته و همچنین به تحلیل نظرات آنان پرداخته و بحث عنایت الهی را با گستردگی و جذابیت خاصی به کمال می رساند . اما در عرفان اسلامی ابن عربی ،مولوی و شبستری عنایت را بیشتر در معنای عرفی آن یعنی توجه و اهتمام به امری،بکاربردند و تعریفی که ارائه می دهند معطوف به توجه حضرت حق به بندگان بویژه به سالکان راه طریقت عرفان بوده است .
البته معنای مشیت الهی و رحمت واسعه هم از کاربرد عنایت در تعابیر آنان به دست می آید ولی همین معنای اتخاذ شده هم می تواند برگرفته از اوصاف الهی بویژه علم حضرت حق باشد.
و نمی توان تضادی در بحث عنایت الهی در نگاه فلاسفه و عرفا لحاظ کرد و گویی نوعی هم آوایی در سرودن بیت الغزل معرفتِ هستی خود را نشان می دهد .
کلیدواژه‌ها:
کلید واژه : علم الهی – نظام احسن – فاعل بالعنایه – وحدت وجود –عنایت الهی.
M.A. Thesis:
Divine providence in Islamic philosophers and theosophists view
The subject of this study is consideration of Grace of God in the perspective of three philosophersand threerenownedArif. This topic is one of the most complex issues in theology, as it shows the relationship between the Creator (God Almighty) and creatures (human being). Because, the existence of an immaterial and limitlessCreator for physicalandlimitedcreature is not understandable and the only way of finding and recognition of God nature is finding the characteristics and features of Him. One of The God Almighty features is Knowledge. Knowledge is one of the most challengeable features of God and many scholars and philosophers have presented their ideas about it. Avicenna in his philosophy explains the grace of God Almighty and show the knowledge of God and his powerful domination on all creatures. In contrast, Suhraward? rejects Avicenna’s vision and presents a new explanation for Grace of God.
Beside these two mentioned philosophers, and after the analysis of their theories, MullaSadr? presents a new definition of Grace of God. But in IbneArabi’sIslamicMysticism and also in the perspective of Movlavi and Shabestari, Grace (Enayat) has a surface meaning, attention to do something. And they believe, grace is a special attention of God to the creatures, especiallyseekers of theright path.
Moreover, divine providenceandgrace is extracted from their interpretation but this meaning is the product of the knowledge of God almighty and there is not difference in the view of these philosophers at all.
Keywords:
Keywords: Knowledge of God almighty, the best system, elenayah actor, Pantheism, grace of God