پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد: مراد قوی اندام، ۱۳۹۵

برسی تطبیقی نفس از دیدگاه شیخ اشراق وملا هادی سبزواری

بررسی تطبیقی نفس از دیدگاه شیخ اشراق و ملاهادی سبزواری از زمانی که انسان به تفکر در چیستی و آغاز و انجام زندگیش پرداخت، با دریافتن این موضوع که علی¬رغم تغییر در جسم خود در گذر زمان، هویتی ثابت و تغییر ناپذیر برایش باقی می¬ماند، تصور نفس برایش حاصل شد. پیرو این ثبوت و عدم تغییر نفس در عالم دنیا، اندیشه¬ی حیات نفس در جهان دیگر مطرح گشت. سهروردی در آثار مختلفش نفس را نوری مجرد، و در اصطلاح خویش نور اسپهبد می¬نامد. رویکرد وی در رابطه با بحث نفس رویکردی نو اندیشانه در زمان خود بود که تحت تأثیر فلسفه¬ی خاص وی است که در آن اصالت با نور است. وی با توجه به نور بودن و تجرد نفس به بقای آن پس از مفارقت از بدن معتقد است. شیخ اشراق چگونگی بقای نفوس را پس از ترک بدن با توجه به دسته بندی ای که از نفوس ارائه می دهد محشور به صفات الهی و یا متعلق به مثل معلقه¬ی مستنیره یا ظلمانی می¬داند که در همین زمینه ملاّهادی سبزواری دیدگاه سهروردی را به دلیل عدم بیان صحیح معاد جسمانی که بر اساس شریعت و نص صریح قرآن همان عینیت بدن دنیوی و اخروی است، دارای قصور دانسته و به نقد وی در این رابطه می پردازد. پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی نفس از دیدگاه شیخ اشراق و ملاّهادی سبزواری پرداخته است. با توجه به نتایج مقام فوق تجردی (لایقفی) از جمله مسائلی است که از نظر سهروردی و ملاهادی سبزواری مطرح بـوده و بـه اثبـات رسـیده اسـت. ایـن دو فیلسوف در برخی از ویژگی هایی که برای مقام فوق تجردی برمی شـمارند، مشترک هستند. علاوه بر این در یک مبنـا سهروردی و ملاهادی سبزواری مشترک هستند کـه ریشـه در فلسـفه اشـراق دارد که نحوه بی ماهیتی در انوار اسفهبدیه است؛ شباهت هایی در نحوة تبیین مقـام نفس در بین این دو فیلسوف مشاهده می شـود کـه بیشـتر بـه خاطر گرایش ملاهادی سبزواری بـه شـیخ اشـراق در نحوة اثبات و تبیین نفس است. - مقولة بـی مـاهیتی در فلسفة اشراق بـا ملاهادی سبزواری نسـبت بـه مقـام فـوق تجردی متشابه است. بی ماهیتی در فلسفة سهروردی و ملاهادی سبزواری بـه معنای عدم ظلمت است و حتی شامل انوار حسی نیز می شود؛ این مسأله منجر بـه خلطهایی پیرامـون مقـام فـوق تجردی در تقریر و بیان ملاهادی سبزواری شده اسـت.و ...

کلیدواژه‌ها: نفس، شیخ اشراق، ملاّهادی سبزواری