پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد: کاظم کسکنی، ۱۳۹۴

مقایسه اثر ضد باکتریایی عصاره گیاه کامل و عصاره حاصل از کالوس آویشن دنایی

به منظور مقایسه اثر ضد باکتریایی عصاره گیاه کامل و عصاره حاصل از کالوس آویشن دنایی، دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه بیوتکنولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار انجام شد. ابتدا اثر ترکیبات هورمونی محیط کشت بر ویژگی‌های کالوس‌زایی آویشن دنایی در شرایط درون شیشه ای مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای مورد مطالعه شامل غلظت تنظیم کننده رشد 2,4-D در سه سطح 5/0، 1 و 5/1میلی گرم در لیتر و غلظت تنظیم کننده رشد BAP در سه سطح صفر، 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر بودند. محیط کشت مورد استفاده محیط کشت MS جامد حاوی 30 گرم در لیتر ساکارز بود. نتایج نشان داد غلظت 2,4-D و BAP تأثیر معنی‌داری بر ویژگی‌های کالوس‌زایی داشت. با افزایش غلظت 2,4-D درصد القاء کالوس افزایش و قطر کالوس در ریزنمونه‌های برگ کاهش یافت، به طوری که بیشترین درصد القاء و قطر کالوس به ترتیب در غلظت 5/1 و 5/0 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D مشاهده شد. تفاوت معنی‌داری بین غلظت‌های 1 و 5/1 میلی‌گرم در میلی‌لیتر 2,4-D تفاوت معنی‌داری در رابطه با درصد القاء و قطر کالوس وجود نداشت. کاربرد 1 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D بالاترین وزن تر کالوس را تولید نمود و افزایش غلظت آن به 5/1 میلی‌گرم در لیتر باعث کاهش معنی‌دار وزن تر کالوس گردید. کاربرد تنظیم‌کننده رشد BAP در محیط کشت باعث بهبود ویژگی‌های کالوس‌زایی آویشن دنایی شد. بیشترین درصد و قطر کالوس در غلطت 5/0 میلی‌گرم در لیتر BAP و بیشترین وزن تر کالوس در غلظت 1 میلی‌گرم در میلی لیتر BAP بدست آمد. تفاوت بین غلظت‌های 5/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر BAP در رابطه با درصد القاء و قطر کالوس معنی‌دار نبود. پس از تعیین بهترین ترکیب هورمونی جهت القاء کالوس، اثرات آنتی باکتریال عصاره های الکلی حاصل از کالوس و گیاه کامل مقایسه گردید. غلظت‌های مختلف (صفر (متانول)، 25/1، 5/2، 5 و 10 میلی‌گرم در میلی‌لیتر) عصاره‌های الکلی کالوس و گیاه کامل تهیه شد و همراه با آب مقطر اثر آن بر مهار رشد باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس و اشرشیا کلی بررسی قرار گردید. نتایج نشان داد که خاصیت ضد باکتریایی عصاره حاصل از کالوس به طور معنی‌داری بیشتر از عصاره حاصل از گیاه کامل بود. باکتری استافیلوکوکوس اورئوس حساسیت بیشتری نسبت به عصاره‌های آویشن دنایی به ویژه عصاره گیاه کامل از خود نشان داد. بیشترین اثر ضد باکتریایی عصاره‌های گیاه کامل و کالوس در غلظت 10 میلی‌گرم در میلی‌لیتر مشاهده شد. در کلیه غلظت‌های عصاره کالوس، اثرات ضد باکتریایی به طور معنی‌داری بیشتر از متانول بود، در حالی که هیچ یک از غلظت‌های عصاره گیاه کامل نسبت به متانول برتری نشان نداد. با توجه به نتایج، استفاده از غلظت‌های مختلف عصاره الکلی حاصل از کالوس آویشن‌ دنایی قابلیت کنترل مطلوب باکتری استافیلوکوکوس اورئوس را دارا می‌باشد.

کلیدواژه‌ها: آویشن دنایی، ضد باکتریایی، عصاره الکلی، کالوس، اشرشیا کلی، استافیلوکوکوس اورئوس